100.Yıl Anısına Gazi ve Şehitlerimize Saygılarımla…
RİZELİ
KUVVACILARIN MAHALLE VE KÖYLERİNE GÖRE LİSTESİ
İSLAMPAŞA MAHALLESİ
1-Topçu Yüzbaşı Süleyman Asaf MERCAN (Koratacı)
2- Harun TİRYAKİ Efendi (Dede)
3-Zekeriya TİRYAKİ
4-Dursun TİRYAKİ Kaptan “55 sefer ettİ Kuvayi Milliyeye”
5- Bayram Ali ÇEKMİŞ
6- Hasan
ÇEKMİŞ
7-Yusuf
ÇEKMİŞ
8-Ömer
ÇEKMİŞ
9-Mustafa ÇEKMİŞ
10-Emin
ÇEKMİŞ
11- Mehmet SARI (Keçeli)
12-Hacı Bayram SARI Kaptan
13-Mustafa ÇOLAKOĞLU (Kaptanı Derya Ateş Mehmet Salih Paşanın torunları)
14-Hüseyin ÇOLAKOĞLU
15-İshak SAKOĞLU Reis
16- TAFULİ Hamdi Reis (Özyurt)
17- TAFULİ Ali Bey Kaptan, Özyurt)
18- TAFULİ Harun Kaptan (Ali Beyin babası)
19-Hüseyin KARA
20-Cihali Zihni ALAN
21-Hacı Mustafa UZUN
22- İslam Kaptan
23-Abaza Kazım (Kemençeci)
24-Reis Ali, (Kör Ali Reis, Fırtına Ali) (Karadereli)
25-Gavur Ali (Ali Reisin tayfası, 5 Ali’ler)
26-Yandım Ali
27-Dumdum Ali (Çolak)
28-Kılıç Ali
PORTAKALLIK MAHALLESİ
1-Miralay Mehmet Arif (Finci, Başkumandan Yaveri)
2-Aka Gündüz (Hüseyin Avni Finci, Malta Sürgünü)
3-Milis Yüzbaşı İpsiz Recep GÜRSES Emice (Emiroğlu)
4-Kara Emin GÜRSES (Emiroğlu)
5-Hamza
GÜRSES (Emiroğlu)
6-İbrahim GÜRSES Reis (Emiroğlu)
7-Hüseyin YARDIMCI (Sofuoğlu)
8–Rıza YARDIMCI (Sofuoğlu)
9-Hasan EKŞİOĞLU
10-Hüseyin
EKŞİOĞLU
11-Besim
ÖKSÜZ
12-Obur Ahmet GÜNGÖR
13-İbrahim
KIZILOĞLU
14-Tahiroğlu
Mustafa BERO
15-Muharrem BALCI
BAĞDATLI MAHALLESİ
1-Hacı Hafız Hüseyin TAVİLOĞLU
2-Hacı Muharrem TAVİLOĞLU
3-Ahmet TAVİLOĞLU Bey
4-Mustafa TAVİLOĞLU Efendi
5-Ethem TAVİLOĞLU Efendi
6-Şaban KURUL (Halanın Şaban)
7-Rasim İBRAHİMREİSOĞLU
8-Rasim BAHADIROĞLU
GÜLBAHAR MAHALLESİ
1-Ali ŞAHİNOĞLU Reis
2-Osman ŞAHİNOĞLU Kahya
3-Mustafa ŞAHİNOĞLU Reis
3-Hüseyin ŞAHİNOĞLU Reis
4-Hacı
Murat HAMİTOĞLU
5-Mehmet AKMEHMETOĞLU
6-Osman SARUHAN
7-Mustafa SARUHAN
8-Yahya VARLI Reis
9-Osman Varlı Reis
MÜFTÜ MAHALLESİ
1-Mehmet MATARACI Efendi
2-Hakkı MATARACI Efendi
3-Hamza SALCI Kaptan
4-Kerim LAHANAOĞLU Reis
5-Murat DURMUŞ
6-Ferhat ÇELİK
PAŞAKUYU MAHALLESİ
1-Ahmet GÜVELİOĞLU Efendi
KAVAKLI MAHALLESİ
1-Memiş GÜVELİOĞLU Efendi
RİZE MERKEZ
1-Hamdi TATOĞLU (Deniz Yüzbaşı) (Atmeydanı)
2-Halit TUZCUOĞLU Ağa (Tophane)
3-Hüseyin TUZCUOĞLU Ağa (Tophane)
4-Salih Zeki TUZCUOĞLU Bey (Tophane )
5-Behçet TUZCUOĞLU (Piriçelebi mah.)
6-Süleyman Tevfik TUZCUOĞLU Efendi (Piriçelebi)
7-Şaban TUZCUOĞLU Efendi (Piriçelebi)
8-İbrahim
GÜRDAL (Kale Mah.)
9-İsmail Hakkı HAZIMOĞLU (Çarşı Mah.)
10-Mustafa LAZOĞLU (Turan)(Çamlıbel)
11-Osman Kaptan (Özdemir, Çarşı Mah.)
ÇAYELİ
1-Milis Binbaşı Hacıoğlu Mehmet Ragıp Efendi (Yıldırım) (Armutlu)
2-Takalar Kumandanı Ketencioğlu Hacı Yakup Ağa (Baba.Balıkçılar)
3-Ketencioğlu Küfürkar Mehmet Reis (Balıkçılar)
4-Ketencioğlu İbrahim Reis (Balıkçılar)
5-Ketencioğlu İsmail Hakkı Reis (Balıkçılar)
6-Ketencioğlu Ahmet Reis (Balıkçılar)
7-Hafız Mustafa Reis (Demirhisar /Perkam)
8-Mustafa Oğullarından Halim Reis (Demirhisar)
9-Mustafa Oğullarından Rıdvan Reis (Demirhisar)
10-Mustafa
Oğullarından Harun Reis (Demirhisar)
11-Mustafa
Oğullarından İlyas Reis (Demirhisar)
12-Uzun
Mustafa Oğullarından Kolcu Mehmet Reis Demirhisar)
13-Uzun
Mustafa Oğullarından Mustafa Reis
(Demirhisar)
14-Salihoğlu
İsmail Reis (Demirhisar)
15-Hafız
Muharrem Efendi (Demirhisar)
16-Mehmet
KOLCU Reis
17-Hüsnü KOLCU
18- İlyas PUTPUTOĞLU Çavuş (Pitoğlu)
19- Ali İŞ (İşler)
20- Yusuf İŞ (İşler)
21-Osman Ali İMAMOĞLU Kaptan (Özgür, Büyükköy)
22-Nimet
Naciye Hanım (Karakol
Cemiyeti)
ÇAMLIHEMŞİN
1-Mehmet Necati MEMİŞOĞLU Efendi
2-Aptullah MEMİŞOĞLU (Paşa)
3-HasanTahsin MEMİŞOĞLU Reis
4-Hüseyin MEMİŞOĞLU
5-Hasan Rıza MEMİŞOĞLU
6-Mustafa MEMİŞOĞLU
7-Rasim MEMİŞOĞLU
8-Sultan MEMİŞOĞLU
9- Kamil MEMİŞOĞLU
10- Rahmi MEMİŞOĞLU
11-Mehmet DEMİRCİ
12-Kamil DEMİRCİ
13-Yusuf DEMİRCİ
14-Laz İsmail (Karakol Cemiyeti)
HEMŞİN
1- Kara
Kemal (Karakol Cemiyeti)
2- Hemşinli Ahmet Reis
3- Mustafa KAVRANOĞLU Reis
PAZAR
1-Ali TOPALOĞLU Ağa
2-Mustafa ALTINDİŞ Kaptan
3-Laz Emin
4-Laz Şeref
5-Şükrü HASANOĞLU Reis
İYİDERE
1-Milis Yüzbaşı İlyas Sami KALKAVANOĞLU Bey
2-Milis
Yüzbaşı Metozade Hüseyin Efendi
3-Ruşen KALKAVANOĞLU Reis
4-Rıza KALKAVANOĞLU Kaptan
5-Sabit HANTALOĞLU
6-Rıza MORİOĞLU Reis
DEĞİRMENDERE
1-Mehmet ALTIKANOĞLU Kaptan
2-Osman
ALTIKAOĞLU
3-İlyas ALTIKANOĞLU
OF
1- Kasım KOTOĞLU Reis
2-Halim KOTOĞLU Reis
ALİPAŞA
1-Nazım SİNANOĞLU Reis
İKİZDERE
1-Mehmet EKŞİOĞLU
2-Murat EKŞİOĞLU
3-İbrahim EKŞİOĞLU
4-Recep
KÖSE (Yerelma Köyü)
5-Osman KÖSE (Uzun Osman) (Yerelma Köyü)
6-Dursun Ali TEVETOĞLU (Denizci Süvari)
7-İsmail Hakkı GENÇ
8-Mehmet GENÇALİOĞLU Reis (Anzer/Ballıköy)
9-Kara Mustafa VELİOĞLU
10-Süleyman Sırrı KUMBASAR (Cimil)
11-Mahmut Kaptan (Yerelma Köyü)
12- Salih Kaptan (Yerelma Köyü)
GÜNDOĞDU
1– İbrahim YAVAŞİ Reis
2- Kara Mahmut Reis
(Hamidiye Mah.)
3- Ali KARAMAHMUTOĞLU Reis (Hamidiye Mah.)
4- Şükrü KARAMAHMUTOĞLU Reis (Hamidiye Mah.)
5- Mustafa HORDOLOŞOĞLU Reis (Kurtuluş Köyü)
6– Osman
HORDOLOŞ (Kurtuluş Köyü)
7- Ali
HORDOLOŞ (Kurtuluş
Köyü)
8- Mehmet
HORDOLOŞ (Kurtuluş
Köyü)
9- Mustafa
HORDOLOŞ (Kurtuluş
Köyü)
10– Mesut YILDIRIM Dayı (Taşlık Köyü)
11– Mesutoğlu Zekeriya YILDIRIM (Taşlık Köyü)
12- Çimiş
Hakkı ALKAN (Aktaş Köyü)
AKPINAR KÖYÜ
1- Mebus Osman Nuri ÖZGEN
2- Mehmet AK Ağa
3- Hacı İbrahim AK Efendi
VELİKÖY
1-Şakir KOPUZ Reis
2–Büyük Mehmet KOPUZ Reis
3-Yusuf KOPUZ
4- Mahmut AGUN (Günaydın)
5-Ali KANDEMİR
6-Mehmet
KANDEMİR
7-Ali TAŞKIRAN
8-Mahmut TAŞKIRAN
9-Mehmet TAŞKIRAN
10-İbrahim OKUTUR
LİMANKÖY
1-Giritlioğlu Hacı Şakir Kaptan (Baba)
2-Giritlioğlu Mesut Reis
3-Giritlioğlu Ali Kaptan
4-Giritlioğlu Mustafa Reis
5-Giritlioğlu Emin Ahmet Reis
6-Çivilioğlu Bayram Reis (Baba)
7-Çivilioğlu İsmail Reis (Oğul)
8–Recep MAMATİOĞLU Reis (Melemşe)
YİĞİTLER KÖYÜ
1-Muharrem KABİL Reis
2-Hafız Muhittin KABİL Reis
TAŞKÖPRÜ KÖYÜ
1-Ömer EFENDİOĞLU
2-Aziz EFENDİOĞLU Reis
YENİKÖY MAHALLESİ
1-Ferhat MUSAOĞLU Reis
2-Rızvan MUSAOĞLU
GÜNEYSU
1-Şevki KANBUROĞLU (Adacami)
2-Emrullah AKTAŞOĞLU (Salarha)
4-Mustafa GÜVEN Kaptan
5–Kemençeci Hamza (Pulihoz)
REŞADİYE MAHALLESİ
1- Şerif KAÇIRAN Kaptan
KAVAKLI MAHALLESİ
1-Yusuf ÖZTÜRK
HAYRAT MAHALLESİ
1-İbrahim KAKŞİ
HAMZABEY MAHALLESİ
- Yılan Mecit HUT (Mezarı caminin bahçesinde) (1873- 1945)
- Molla Mustafa DEMİRCİOĞLU (Mezarı Camini bahçesinde, 1873- 1950)
- Mahmut DEMİRCİ (Timuroğlu)
- Musa DEMİRCİ (Timuroğlu)
KALKANDERE YOLBAŞI KÖYÜ
YETİMOĞLU Grubu (5 kardeş)
ÇİFTEKAVAK
1-Hürmet KEBAPÇIOĞLU
2-İsmail SABİT (Abdurrahmanoğlu)
TUĞLALI KÖYÜ
1-Hüsnü SANDIKÇI
BÜYÜKKÖY
1-Seyfullah YILANCIOĞLU
UZUNKAYA KÖYÜ
1-İsmail SABİTOĞLU
2-Ali NALBANTOĞLU Reis
SELAMET KÖYÜ
1-Kara Mehmet SALOĞLU
ARON
1-Mehmet ZURNACIOĞLU
2-Kansız Ali (Sütlüce köyü)
KIRKLARTEPE KÖYÜ /KOKULUKAYA
Kakuli/Kukuli Hüseyin YAZICI (Kok-ulu-kaya)
KALKANDELEN KÖYÜ
1- Çavuş Davut KALKANDELENLİ
SÖĞÜTLÜ KÖYÜ
1-Temel HOŞOĞLU
ÇAMLIBEL MAHALLESİ
1-Ali ARAPOĞLU Reis
2-Süleyman ARAPOĞLU Reis
YAĞLITAŞ (Yolbaşı) KÖYÜ
1-Ali UZUNOĞLU Reis
DEREPAZARI
1-Ahmet HACIÖMEROĞLU Efendi
2-Aziz HACIÖMEROĞLU Reis
3-Şevki
PIRLANT Kaptan (Agun, Molla Ahmetoğlu, Günaydın)
KAPLICA MAHALLESİ
1-Arslan KALAFAT
FINDIKLI
1-Ferit BİBEROĞLU (Berberoğlu)
2-Hafız ŞAHİNAĞAOĞLU
3-Osman KOBALOĞLU
4-Tevfik KOBALOĞLU
5-Memiş SIÇANOĞLU
6-Halim HACISALİHOĞLU
7-Aslan HACISALİHOĞLU
8-Sefer CORDANOĞLU
9-ŞİŞMANOĞLU
ARDEŞEN
1-Hasan KÂHYA
ARHAVİ
1-Dursun ÇORBACIOĞLU
2-Hüseyin PANADOL (Kabara Köyü)
KUVVACI
ARMATÖRLER
1) Tavilzade Mustafa Bey (Bağdatlı Mah.)
2) Tavilzade
Hacı Hafız Hüseyin Bey (Bağdatlı)
3) Tavilzade Hacı Muhharrem Bey (Bağdatlı)
4) Tavilzade
Ahmet Bey (Bağdatlı)
5) Kalkavanzade Ruşen Bey (İyidere)
6)
Kalkavanzade Şükrü Kaptan (İyidere)
7)
Kalkavanzade Rasim kaptan (İyidere)
8)
Kalkavanzade Rıza Kaptan (İyidere)
9)
Kalkavanzade İbrahim Kaptan (İyidere)
10) Sadıkzade Ruşen Bey (İyidere)
11) Sadıkzade Hüseyin Bey (İyidere)
12) Sadıkzade Fehmi Bey (İyidere)
13) Sadıkzade Aslan Nazım Bey (İyidere)
14) Himmetoğlu Hüsnü Bey
15) Himmetoğlu Yakup Bey
16)
Efendioğlu Hacı Şükrü Bey (Trabzon)
17)
Velioğlu Dursun Bey (Arhavi)
18)
Velioğlu Mustafa Faik Bey (Arhavi)
19)
Kırzade Şevki Bey
20) Tatarağazade Necip Bey
21) Reisoğlu Mustafa Kaptan (Bağdatlı)
22) Babaoğlu Ahmet Reis
23) Tahsin Kaptan
…………
Mahallesi Tespit Edilemeyen Rizeli Kahramanlar
1) Küçük Süleyman Reis
2) Mecit dayı
3) Hafız
Keltoş Reis
4) Rizeli Abdullah
5)
Çiro Ahmet 6) Rizeli Hasan Çavuş
7)
İsmail Ağa’nın Şevki
8)
İsmail Kaptan,
9)
İzzet Çavuşun Tahsin
10) Kör Bilal,
11- Kör Hasan
12) Mustafa Çavuş
13) Botçu
Hafız Uzun
14) Ferhat Onkizoğlu Reis
15) Öznik Hüsnü
16) Parmaksız Ahmet
17) Hasan Sapçı
18) Şevki Reis
19) Şükrü
Efendi
20) Haho
Halim Reis
Hazırlayan: Mahiye Morgül Mayıs 2020, Rize
Rizeli Kuvvacı Torunlarını Bekleyen Görev
Tarihçi Yazar İbrahim Balcı tarafından hazırlanan listeyi temel alarak 280 kadar kuvvacı dedemizin mahalle ve köy tasnifini yaptık. Mahallesini tespit edemediğimiz 20 kahramanımız kaldı.
Gerçekte ise çok daha fazla milisin (800 milis) Haldoz (Portakallık) sahilindeki taka limanından takalara binip cepheye gitmiş olduğu kaynaklara girmiş bir bilgidir. Hatta mahallenin yaşlıları tarafından bir grup milisin bir gece İpsiz Recep Emice’nin komşularında misafir kaldıkları anlatılır.
Bu listeyi düzenlerken, başta İbrahim Balcı ağabeyimizden destek aldım, büyük emek ona aittir. Gece gündüz telefonunu bize açık tuttu, kendisine özel olarak teşekkür ediyorum.
Kahramanlarımızı Mahalle ve Köylerine göre listeleme fikri ve daha sonra bu listeleri afiş olarak her mahalle muhtarlığına hediye etme fikri bana (M.Morgül) aittir. Ekleme ve düzeltme yapmak üzere listeler bir süre askıda kalacaktır.
Mahalle ve köy tespitinde emeği geçen değerli Kenan Yanbeyoğlu (80) ağabeyime, değerli Faik Bakoğlu, İslam Yıldırım, Yakup Özkan dostlarıma ve canlı kaynak olarak kendi kuvvacı dedeleri hakkında bilgi veren değerli komşu ve arkadaşlarıma, İbrahim Çolak (74), Nezafet Çekmiş (95), Vasfiye Topçu (93), Cemil Aloğlu (85), Adnan Tiryaki (65), Reşat Demirci (72), Hafize Turna Günaydın (65), Yusuf Agun Günaydın (70), Ahmet Tuzcu ve Melih Topçu’ya teşekkür ediyorum.
Canlı kaynaklardan aldığım bilgileri listeye eklemeye devam edeceğim. Ancak kuvvacı töresine saygımızdan bazı öğrendiklerimizi biz de yazmayacağız. Örneğin İngilizlerin meşhur intikamcı özellikleri nedeniyle isimleri sır gibi saklanan bazı kahraman denizcilerimizi biz de vermeyeceğiz. Bu nedenle Malta’dan 18 tutsağı denizaltıyla kaçıran Karadenizli kaptanın adı bu listede yoktur. Bir kaynak kişi mesela, büyük dedesinin Napoli’den İstanbul’a yürüyerek geldiğini anlatmıştır, “Haliçte otelde ölü bulundu” der ve anlarsın Malta’dan kutlu yolcularını alıp Napoli limanına demirleyen gemidendir. Noktayı koyarsın.
İntikamcı İngilizlere karşı bu isimler bir milli sır olarak bugüne kadar saklanmıştır. O kahraman denizci dedelerimiz, doğmamış torunlarını İngiliz hışmından korumak için sırlarıyla birlikte hakka yürüdüler.
Bir örnek daha vereyim. Malta sürgünü dedem Aka Gündüz, 1932 de Milliyet gazetesine Malta’dan kaçırılışı anlatırken en sonunda gazetecinin esirleri “kaçıran” denizcilerin kim olduklarını sormasına karşılık; “Benim de öbür tarafa götüreceğim bir sırrım olsun” demiştir.
Sırlarıyla gidenlere selâm olsun! Burayı okurken “Kaçıran” denizcilere dualarımızı gönderiyoruz.
Biliyoruz ki İngilizler işgalde, Malta ve Karasu yenilgilerine sansür uyguladılar, yıllar sonra dahi yetiştirdikleri muhipleri eliyle düzmece davalar açtırarak intikam peşinde koştular. Kuyruk acılarını hiç unutmazlar. Örneğin, yetiştirdikleri İngiliz Muhipleri eliyle 2009’da açılmış düzmece bir davada “150 yıllık Ergenekoncuların davasıdır” dediler, denizci subaylarımıza kumpas kurdular, başlarına “Balyoz” indirdiler. Bu bir intikam mahkemesiydi. Tıpkı İzmir 1926 kumpası gibi. O davada 1908 devrimini, yani 2.Meşrutiyeti yapan İttihatçı kadroları yargıladılar. Atatürk’e sözde suikast girişimiydi dava konusu. Bu bir dedikodudan ibaret iken, yargıç, İttihat ve Terakkinin 2.Meşrutiyet 1908 devrimini nasıl yaptıklarını, işgal altında İstanbul’da İngiliz karakollarını nasıl bastıklarını sorguladı. Böyle bir intikam davası İngiliz parmağı olmadan yapılamazdı.
100 yıl önce, geldikleri gibi gidenler bugün tefeci borsalarıyla yine borç vererek geliyorlar; mahallemizde Kuvayi Milliye anısına sit alanı olarak ilan edilmesini beklediğimiz sahilimizde kendilerine turistik hastane yapmayı planlıyorlar. Oysa Hz.Muhammed peygamberimiz bile Veda Hutbesi adıyla çevrilen vasiyetinde “Dışarıdan borç almayın, alırsanız borç kölesi olursunuz” demiştir.
Bizler, Rizeli kuvvacıların torunları, Rize valilik makamına dilekçeler vererek;
Dedelerimizin İngiliz işgalcilerine karşı silahlarını kuşanıp takalara bindikleri bu sahilimizde yeniden İngiliz tefecilerini görmek istemiyoruz;
Sahilimizde yapılması tasarlanan şehir hastanesi girişimlerinin durdurulmasını ve bu sahilin sit alanı ilan edilmesini talep etmeliyiz.
Biz, İngilizlerin ne kadar kindar olduğunu babalarımızdan dedelerimizden dinleyerek büyüdük. İşgal altında İngiliz karakollarından silah kaçıran ve yine İngiliz işgali altındaki Kocali Karasu’da Türklere yaşatılan mezalimi (soykırımı) “evliya” gibi koşup durduran kahraman dedelerimizin ruhunu incitecek bir girişimi kabul etmiyoruz.
Maske değiştirerek gelmeye hazırlanan İngiliz işgaline hayır diyoruz!
Onların kuvvacı dedelerimize besledikleri kin o kadar eskidir ki, buraya gelirlerse başımıza yeni ne çoraplar öreceklerini düşünmek gerekiyor.
Biz Rizeliler, yukarıda saygıyla andığımız ulu dedelerin torunları olarak, açıkladığımız tarihsel nedenlerle ve ayrıca hastaları gayrı sıhhi nemli ortama maruz bırakacağı için sahilde şehir hastanesi yapımına evet demiyoruz.
Eli kalem tutan her Rizeli, “Endişe duyduğumuz sakıncaları nedeniyle sahilde şehir hastanesi projesinin durdurulması için gereğini arz ederim” diyen bir dilekçeyi tez elden valilik makamına göndermelidir.
Ek:
Kaynak kişi H.Yasin Yazıcı’dan:
“Karasu gazilerinden dedem Kakuli Huseyin’in savaşta kullandığı tüfeği halen Kırklartepe (Salarha- Kandava) köyünde evimizin duvarında dedemin hatırası olarak duruyor. “
“Bizim köye eskiden yabancılar gelir, Ayane dağına çıkmak için yol sorar, yolu göstermemiz için bize para verirlerdi.”
NOT:
Şehrimizin tarihsel bir özelliği daha vardır. Rize, Askoros bahriye körfeziyken, Kıble dağının çevresinde Potomya büyük bir şehirken, Kolkhis Krallığı ya da MİLET Uygarlığının başkentiydi, Pers Akmenid imparatorluğu sınırları içindeydi ve Pers kralı KURUŞ ve hanedanlığı Rize’den kız alır, Rize’ye kız verirlerdi. AY (MED) uygarlığı ile Güneş (MARSİ) uygarlığı, yani Anadolu ile İran’ın birliği böyle sağlandı ve bu gelenek binlerce yıl böyle sürdü, kaynaştık halk (KHOLK-İS) olduk, MİLLET olduk.
Milattan önce şehrimizde ASKAROZ (BAHRİYE KÖRFEZİ) limanında büyük donanma kurarak (MÖ.540) Atina seferi yapan Serhaz /Çerkez/Kserkses (1.Darius’un oğlu) ile annesi AY ANA burada sefere hazırlandılar. Töreye göre Kırklar Kalesi kadın orduların dağıdır. Burada Ayane yakınlarında Kırklar Tepe, bir de İspir Yolunda Kırklar tepe vardır. Kadın ordusu kurarak oğluyla beraber sefere katılan anne Artemis adına Rize’de tepe/höyük (kaya mezar) vardır. Sivri tepeli olan Rize’ye tepeden bakan AYANE dağı orasıdır. Bir de SİRAHOZ TEPESİNDE kaya mezar vardır, ki buradan zaman zaman altın heykeller çıktığı bilinir. Asıl kaya mezar höyüğün aşağı kısmındadır, oraya erişim olanaksızdır. Bu kaya mezar Serhaz’ın değil babasını Darius’un olmalıdır, çünkü Serhaz’ın anıt mezarı Şiraz’da, Persepolis’te olup İskender tarafından yakılmıştır.
Rize Sirahoz tepesi ve çevresi AYANBEY’lerin malı olarak kayıtlarda geçmektedir. Bu arazinin bahriye askeri ve donanma yetiştirme görevi olan Ayan beyliği olarak yakın zamana kadar işlevselliğinin sürdüğüne işaret etmektedir. Yanbeyoğulları mülkü olarak halen tapuda eski satışlar görülebilmektedir.
Pers kraliçesi Artemis’in eşi 1.DARİUS, eşinden sıfat alarak AYANA BEYİ adıyla buraya isim vermiş olmalıdır. Sirahoz’daki kaya mezarda yatan baba Darius (Toros) olmalıdır. Oğlunun sıfatı KOÇARİ idi ve Şiraz’da aynen Rize’deki gibi Oy Nani Koçari türküsü tulumla çalınmaktadır.
Rize kaç binyıllık denizci yetiştirme yeridir, bunu İstiklal Harbine gönüllü koşan denizcilerimizden de anlıyoruz.Osmanlıda 1570 Kıbrıs seferinde Venedik haçlı ittifakını yenen İslam Bahriye Ordusunun paşasının adı İslampaşa mahallesinde ve yapılan camide (2.Selim dönemi) durmaktadır. Keza 1863’de Kaptanı Derya Ateş Mehmet Paşa da bu mahalleden çıkmıştır. Donanma kahramanlarını yetiştirme geleneğini görüyoruz. Buralar tarih boyunca Venedik tacirlerinin kuyruk acısı yaşadığı kahramanların yurdudur.
Bu tepeler, Sirahoz ve Ayane Tepeleri ve bu sahil, bir an önce sit alanı ilan edilmeli, yollarına ziyaretçiler için büyükçe tarih levhaları asılmalıdır. Burada hazineden çok daha değerli olan bir mühür vardır, Mihri Mah (Mitra’nın Ay Yıldızlı Mührü ve toprağı süren çiftçi resmi (İskender bu semboldeki heykelin düğümünü kılıcıyla kesmişti!) buradan çıkan altın eşyalarda görüldüğü bilinmektedir. Cumhuriyetimizin ilk kağıt paralrında da aynı mühür vardı! Bu mühürler, bu semboller, kaç bin yıllık tapumuz demektir, onun için bu kaya mezarlar Türk ve Pers ortak tarihimiz için her şeyden değerlidir.
Rizeli Eğitimci Yazar Mahiye Morgül
9.6.2020 /Rize
Bu yazı yorumlara kapalı.